Met 30 pasteltekeningen over de Apocalypse

Kees Zoeteman

Ik werd door Frans en Ineke Lutters attent gemaakt op het bestaan van het boek van Erich Zimmer over de Apocalypse. Door Hella Krause-Zimmer (1919-2002) is in 1986 bij Verlag Die Pforte te Bazel een dun maar zeer bijzonder boekje uitgegeven dat in de kern bestaat uit 30 pasteltekeningen op zwart karton (50×65 cm) die haar echtgenoot architect Erich Zimmer (1924-1976) in 1963 in een korte periode van amper drie weken heeft gemaakt. Hij maakte deze tekeningen zonder noemenswaardige voorstudies op een trefzekere manier met een door hem ontwikkelde techniek.

Hij verdiepte  zich zijn leven lang in stilte in de Apocalypse. Na het maken van de kunstwerken heeft hij volgens zijn vrouw zo goed als niets gezegd over hun betekenis. Met deze beelden wilde hij iets vastleggen van de oneindigheid die door een waar kunstwerk heen spreekt. Zij merkt in het Voorwoord op: ‘Het is nodig ze lang in je op te nemen. Veel in hen ontsluit zich pas voor een levendige blik die kan afwisselen tussen positieve en negatieve beeldvormen, want van dit kunstzinnige middel is veel gebruik gemaakt.’ De afbeelding op de omslag van het boek stelt de ruiter op het rode paard voor.

Hella Krause-Zimmer maakt de lezer er opmerkzaam op dat sinds het begin van de zestiende eeuw, als Gabriel tijdgeest wordt, er weinig interesse meer bestaat in de Apocalypse, waarmee er een einde kwam aan de hevige interesse in dit onderwerp in de eeuwen daarvoor. De zwart-wit afdrukken van houtsnedes van Albrecht Durer in 1497/1498 vormden hier het sluitstuk van. Maar met de komst van Michael als tijdgeest einde negentiende eeuw, komt de interesse in de Apoicalypse terug, mede door de nieuwe interpretaties die Rudolf Steiner aanreikt.

De 30 afbeeldingen strekken zich uit over het begin van de Apocalypse, de aanblik van de Mensenzoon, de brieven aan de zeven gemeenten, het troongezicht tot en met het openen van de zeven zegels.   

Een intrigerend beeld van de brief aan de gemeente Filadelfia is onderstaand weergegeven. Na lang kijken komt de lichtende figuur naar voren die de zespuntige kroon, die de mens gemaand wordt te bewaren, met beide handen weg houdt van de bedreigende krachten links onder, bestaand uit een neerwaarts gericht pentagram en een zich tot de aanval gereed makende slang.

De interpretaties van Hella Krause-Zimmer helpen de lezer om op het eerste gezicht verborgen blijvende vormen na enig zoeken in de tekeningen te herkennen.  

Het boek is alleen nog tweedehands te verkrijgen maar wie daarin slaagt heeft een schat in zijn bezit gekregen.