Onze moderne waarheden zijn opnieuw geboren Egyptische mythen

Duizenden jaren geleden beleefden mensen de kosmos als een geestelijke, bezielde kosmos. Mythes en legenden uit die tijd kunnen we nu niet zomaar begrijpen. Toen leefde de ziel in verbinding met de godenwereld. Priesters brachten inzicht in de verhoudingen. Nu staan de natuur en haar wetmatigheden centraal. Onze opdracht is om de weg terug te gaan in de geestelijke wereld door imaginatie, inspiratie en intuïtie. We moeten het licht weer levend maken door het naar de geest te brengen.

Alleen de in het aardeleven gevormde gedachten over de geestelijke wereld kunnen we door de poort van de dood dragen. Antroposofie appelleert aan dat wat ieder mens vóór zijn aardeleven heeft doorgemaakt, ervaren heeft. Kosmische herinneringen zijn opgeslagen in de ziel. Op ieder wordt een appèl gedaan om je te herinneren wat juist het diepste eigendom van de menselijke ziel is.

Het thema van vandaag staat in het teken van oude en nieuwe mysteriën.  De mysteriënleer gaat ervan uit dat hetgeen in jou leeft ook leeft in de natuur. De conservering van lichamen in het Oude Egypte bij de dood had een werking op de ziel.  Die bleef daardoor in zekere zin nog met de menselijke vorm verbonden. Gedachten vormen zich in de ziel en die blijven aanwezig in nieuwe belichamingen. Ook nu zijn er veel zielen die geïncarneerd zijn met de vrucht van het zien van het fysieke lichaam als het ‘waarachtige’. Dat werd destijds in Egypte als idee ingeplant in de ziel.

De ingewijde in Egypte kende de Christus al in de god die wij als Osiris kennen. ‘Deze geestelijke gestalte moest een tijd onder gaan voor de blik van de mensen, verdwijnen achter de goden horizon. Maar de ingewijde droeg het zekere bewustzijn in zich, dat die goddelijke heerlijkheid weer zou verschijnen op aarde’.

De kiemen die in het Oude Egypte zijn gelegd, verschijnen weer in onze tijd. Het verleden wijst naar de toekomst. Zo hangt de derde (Egyptisch-Babylonische) na-Atlantische cultuurperiode samen met de onze, de vijfde cultuurperiode. Veel zielen die nu leven waren eerder in Egyptische lichamen en beleefden de Egyptische omgeving. Na andere tussen-incarnaties zijn veel van die zielen nu weer belichaamd. In hun onderbewustzijn leeft nog alles wat ze in de Egyptische tijd hebben meegemaakt. Onze moderne waarheden zijn opnieuw geboren Egyptische mythen.

Eerst zal ik tegen deze achtergrond verder stil staan bij de Egyptische godin Isis. Daarna zal ik de verwantschap bespreken van Isis met andere godinnen, de Madonna en de hemelse jonkvrouw Sophia.

Isis

In de Egyptische tijd ontwikkelde de mens de zogenaamde gewaarwordingsziel. In deze periode vormden de mensen zich beelden van wat zij waarnamen. Daarmee werden de mensen wakker voor hun omgeving en leerden zij onderscheiden tussen schijn en werkelijkheid. De kunst, de schoonheid was de maatstaf. Lucifer was de tegenkracht. Tempelkunst bracht de werkelijkheid achter de schone schijn tot bewustzijn. De beelden die zij zich vormden hebben zij nagelaten in reliëf op tempel- en grafwanden en in geschreven schrift op papyrusrollen. Het zijn beelden van hun beleving van en omgang met de goddelijke wereld, waarin Isis en Osiris een belangrijke rol hadden.

Isis is een van een vierling aan godenkinderen in de tijd dat alles nog geschapen werd. In het begin was er Noen, de oerchaos en vanuit deze oerchaos zijn de goden van licht en lucht geschapen. En deze goden kregen op hun beurt een nageslacht in de vorm van de hemelgodin Noet en de aardgod Geb. Dit godenpaar kreeg een vierling als nageslacht: Osiris en Isis, Seth en Neftis, twee broers en twee zusters. Osiris werd als oudste koning van Egypte. Maar zijn broer Seth was heel jaloers en hij heeft alles op alles gezet om zijn broer Osiris uit de weg te ruimen. Via een list slaagde hij daarin. En om zeker te zijn van zijn triomf hakte Seth het lichaam van zijn broer Osiris in veertien stukken en verstopte die verspreid over heel Egypte langs beide oevers van de Nijl. Isis is in diepe rouw. Ze vraagt haar zus Neftis om haar te helpen om die lichaamsdelen weer terug te vinden. Zo hebben ze heel Egypte afgezocht om die lichaamsdelen van Osiris weer te vinden en samen te voegen door eerst ieder teruggevonden lichaamsdeel te balsemen en in te wikkelen in windsels. Voor ieder lichaamsdeel werd ter plekke een schijngraf opgericht. Alle lichaamsdelen werden zo opgespoord, behalve het geslachtsdeel van Osiris. Dat had Seth in de Nijl geworpen als voer voor de vissen.

Uiteindelijk heelden de twee zusters het geschonden lichaam van Osiris door hem in te wikkelen tot een mummievormige gestalte. Door haar eigen goddelijke macht wist Isis zich te laten bezwangeren door Osiris. Zij veranderde daartoe haar gestalte in die van een valk en met behulp van een lichtstraal van de zon was zij in staat Osiris weer zover tot leven te wekken dat zij in dit samengaan met de zon bevrucht werd van een zoon. De valkgod Horus, zoon van Osiris en Isis, werd geboren en was voorbestemd om zijn vader op te volgen als koning van Egypte. De alleroudste koningstitel van Egypte is ‘Horus’, ook wel ‘Gouden Horus’.

Osiris door Isis als valk bewerkt om nageslacht te verwekken

Dit kunnen we lezen uit de beelden die de Egyptenaren van hun belevenissen van de goddelijke wereld hebben nagelaten. In een oude tekst die in de grote piramide is opgegraven staat een spreuk waarin Isis zegt: ‘Er is geen God die deed wat ik heb gedaan, noch een godin. Ik maakte mezelf tot een man, hoewel ik een vrouw ben.’ ‘O gij goden, ik ben de zuster van Osiris, en ik heb zijn zaad in mijn buik. Ik heb de vorm gemaakt van een god binnenin het ei, de vorm van mijn zoon die aan het hoofd zal staan van de goddelijke Negenheid’. Osiris daalt af naar het dodenrijk en wordt de heerser van dat gebied. Het kind Horus wordt op allerlei manieren bedreigd door Seth. We zien hier al een parallel met de hemelse jonkvrouw Sophia en het kind (de komende Christus) dat na de geboorte  wordt weggerukt naar Gods troon.

De gouden Horus die dus koning van Egypte werd, moest strijden tegen het kwaad, dat al in de wereld was gekomen met zijn oom Seth. Seth staat Horus voortdurend naar het leven en hij probeert de goden te overtuigen van zijn recht op de troon, maar het lukt hem niet. Isis draagt haar naam op haar hoofd in de vorm van een troon met een rechte rug. Dat is een godenzetel. Als Horus die troon bestijgt, dan zit hij als het ware als pasgeborene op de schoot van Isis. Zijn troonsbestijging heet dan ook ‘oprijzen uit de troon’.

Isis draagt meestal een anch-teken, het levensteken, en ze wordt veelal afgebeeld met een gewaad waar een ceintuur omheen zit met een bijzondere knoop, de ‘Isisknoop’. Amuletten in de vorm van die knoop hadden een magische werking, om ziekten te genezen en boze demonen af te weren.

Je kunt hieruit opmaken dat Isis ook een reine jonkvrouw en hemelkoningin is. Zij wordt als een wezen gezien dat verbonden is met de hemelgodin Noet. Als de vroegere Egyptenaren naar de hemel met de sterren keken, dan zagen ze daar het hemellichaam van de godin Noet, “Zij-met-de-duizenden-Sterren”. Die sterren waren bezield. De duizenden sterren vertegenwoordigden allemaal zielen. De hemelgodin slikte elke avond aan de westelijke horizon de oud geworden zon in, die dan gedurende de nacht door haar lichaam heen trok, om in de ochtend aan de oostelijke horizon weer als een nieuw jong zonnekind geboren te worden. Zij vertegenwoordigden het leven en de dood en ook de verjonging. Iedere ochtend verscheen de zonnegod als kind, verjongd en vernieuwd.  

De god Noen die de zonnebark met de nieuwe gestalte van de zon en diens goddelijke gevolg opheft.

De Ramsgod is de nachtelijke gestalte van de zon.

Isis (R): Dit is Ra die rust in Osiris;  Neftis (L): Dit is Osiris die rust in Ra.

Ook was Isis bekend als de godin die de Nijl kon laten overstromen. De Nijl was en is de levensader van Egypte. Eens per jaar zwol het water in de Nijl op, in juli. De maanden ervoor ontstond er gebrek aan water en vroeg men zich af of het water nog wel zou komen. En dan hoopte men dat Isis, nu als de godin Sothis of de ster Sirius, zou verschijnen als teken dat het water in aantocht was. Sirius is de ster die het beeld van Orion volgt en Orion is het teken van Osiris. Als na 70 dagen van afwezigheid, opeens Sirius, Isis, voor de zon uit, verscheen, dan wisten de mensen dat het water weer zou komen. Isis verkondigde het!

In de tempelrituelen voor Isis werd vaak gezongen met begeleiding van sistrums, instrumenten gemaakt van metaal en belletjes, en het rinkelende geluid van dat instrument werd in verband gebracht met het geluid van het zwellen van het water in de Nijl.

Isis heette ook de Duizendnamige, de Veelgestaltige, Moeder der goden. Ze kon verschijnen als een uraeusslang, als Bastet, de kattegodin, of als Sachmet, de leeuwinnegodin van de woede en het vuur, die ziekte en genezing kon brengen. Dan heeft ze vlammende ogen en ze brult en ze kan dan zelfs de zon verduisteren. Isis is dus enerzijds de lieftallige, maar ze is ook degene die met felheid het kwaad kan afweren. Allerlei natuurverschijnselen zijn verweven met de ziel van Isis. Ze was ook voor gewone vrouwen een begeleidster, vooral ook bij de zwangerschap. Ze is dus niet alleen degene die iedere ochtend de zon weer baart als hemelgodin, ze werd ook te hulp geroepen door kraamvrouwen om haar bij te staan en de bevalling te bespoedigen.

In de Grieks-Romeinse tijd werd Isis tot in de verre uithoeken van het rijk vereerd. Als Isis-Sophia is zij de wereldziel, de ontvangster van de Heilige Geest en de draagster van de wijsheid.

Maria

Na Isis gaan we naar Maria kijken. Tijdens de wending der tijden verschijnt de incarnatie van een hoog zonnewezen, het Christuswezen, dat zich verbindt met de aarde opdat de mensen hem in hun hart kunnen opnemen. Isis was in deze tijd al ver afgereisd naar alle uithoeken van het Romeinse rijk. Ze verscheen als Isis-Athena, Isis-Demeter, Isis-Juno, dus alle grote godinnen werden verbonden met Isis en kregen dan ook vaak het sistrum en de Isisknoop als attributen. Bij Maria krijgen we ook weer het beeld van een jonge maagdelijke moeder en de geboorte van een kind dat ook vervolgd wordt, nu door Herodus. Achter haar gestalte werd de wereldwijsheid gevoeld.

De Madonna-cultus, het mysterie van Maria als innig verwant met de Heilige Geest, stond als beeld van de ziel in het middelpunt van het godsdienstige leven. Bij het Concilie van Constantinopel in 869 werd de geest afgeschaft en bleven alleen lichaam en ziel over. Het aan het denken gebonden spirituele kon niet worden erkend. Het is eigenlijk zo dat de Heilige Geest nog niet is geïncarneerd, hij zweefde nog boven ons. Maar Maria zag men verbonden met de Heilige Geest. Angelus Silezius zei: ‘Ik moet Maria zijn en in mijzelf God baren. Dan zal hij ook mij de zaligheid verlenen.’ Het gaat erom dat het goddelijke op aarde kan werken. De Madonna die verwant is met de Isis uit het oude Egypte is afgebeeld als de hemelgodin die de zon baart in de schilderingen van de Madonna Platytera, die het zonnekind voor haar borst houdt. Zij is de jonkvrouw die de Christus draagt en baart.

Madonna Platytera met (zonneschijf)kind

De hemelse jonkvrouw Sophia

Deze zwangere jonkvrouw verschijnt ook in de tweede helft van de Apocalypse, bekleed met de zon, de maan onder haar voeten en twaalf sterren op haar hoofd. Opnieuw zien we een ontmoeting van goed en kwaad. De bedreiging van het kind is hier uitgebeeld als een rode draak. Die bedreiging is dus een thema dat steeds terug komt. De jonkvrouw Sophia is symbool voor de wereldziel, zoals Isis en Maria dat ook waren. De gereinigde menselijke ziel is te zien als een afspiegeling daarvan. Op het moment dat uit de gereinigde ziel het mannelijke principe van de geest geboren wordt, zoals dat ook bij Isis gebeurde, dan komt het kwaad, dat het Ik van de mens wil vernietigen, er weer tegenover te staan. De maagd Sophia staat tegenover de draak. De stralende jonkvrouw staat tegenover de hoer van Babylon, die eveneens een symbool is voor de ziel van de mens. We dragen beiden in ons. Het vraagt van ieder persoonlijk de keus om de laatste te verwerpen.

Het kind wordt weg gerukt naar Gods troon. Dit is de plaats waar het kwaad , waar satan, geen macht heeft.

Het kerstfeest vraagt in de huidige ontwikkelingsfase om het versterken van de bewustzijnsziel, om het koude zielenelement uit te sluiten, en om de warme liefde te laten binnenstromen. Het vraagt erom ruimte te maken om de liefde van de wereldziel toe te kunnen laten. De aardemens kan de hoogste daad, die een fysieke daad was van de Christus, op zijn ziel laten inwerken, als deze mens tot de keus komt om de Christus in zich op te nemen. Dat vieren we met het kerstfeest.

Daarmee hebben we de reis gemaakt van Isis, naar de Madonna en de Sophia, die staat voor de jonkvrouw en de reine ziel.